به نقل از «قدس آنلاین»

علی اکبر دهخدا ،ستاره‌ای درخشان در آسمان ادبیات فارسی+ زندگی نامه

تاریخ انتشار: ۷ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۲۹۲۰۳

زندگی نامه و تحصیلات دهخدا

علی اکبر دهخدا فرزند خانبابا خان در سال ۱۲۵۷ خورشیدی در محله سنگلج استان تهران چشم به جهان گشود. مادرش به منظور کسب علم او را نزد استادانی چون مرحوم "حاج شیخ هادی مجتهد نجم آبادی" و"شیخ غلامحسین بروجردی" روانه کرد و او علوم قدیمه را از صرف تا کلام در نزد این دو استاد به مدت ده سال آموخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او پس از به پایان رسانیدن علوم رایج آن زمان برای ادامه تحصیل در مدرسه سیاسی، زبان فرانسه فرا گرفت در کنار زبان فرانسه او علومی چون حقوق عمومی، حقوق بین‌ الملل، جنگ و دیپلماسی، حقوق بین المللی خصوصی، تاریخ و اقتصاد را به گونه کامل آموخت و با پایان رسانیدن تحصیلات خود و با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر جامعه آن زمان و آغاز فعالیت‌های مشروطه خواهان، نخستین فعالیت سیاسی خود را در وزارت امور خاجه آغاز کرد.

فعالیت‌های ادبی، فرهنگی

دهخدا پس از چند سال فعالیت در وزارت خارجه به دعوت میرزا جهانگیر خان شیرازی و میرزا قاسم خان تبریزی، روزنامه صور اسرافیل را به چاپ رساند و سبک نوینی را در روزنامه نگاری ایجاد کرد، او همچنان با نوشتن طنز و انتقاد بر شرایط حاکم جامعه در ستون چرند و پرند، یکی از بنیانگذاران طنز در ایران نیز شناخته می‌شود او را از نخستین پایه گذاران ساده نویسی در ادبیات ایران نیز می‌دانند، در کنار این از آثاری نفیسی چون امثال و حکم، ترجمه عظمت وانحطاط رومیان، ترجمه روح القوانین، فرهنگ فرانسه به زبان فارسی، تعلیقات بر دیوان ناصر خسرو، تصحیح دیوان حافظ، مجموعه مقالات، پندها و کلمات قصار و دیوان دهخدا را می‌توان نام برد.

تبعید دهخدا

با در گذشت مظفرالدین شاه و روی کار آمدن محمد علی میرزا دوران آزادی بیان چون ابر بهاری زود گذشت، محمد علی میرزا که با آزادی بیان سر عناد داشت. با به توپ بسته شدن مجلس جمعی از آزادی خواهان دستگیر شد، دهخدا همراه با سیدحسن تقی‌زاده و عده‌ای دیگر از مشروطه‌خواهان در سفارت انگلیس متحصن شدند. این تحصن زمینه‌ساز تبعید آنها به کشورهای همجوار و اروپا شد. پس از ورود دهخدا و آزادی‌خواهان تبعیدی به پاریس، گروهی از آنها از جمله میرزا آقا فرشی، سیدحسن تقی‌زاده، معاضدالسلطنه و محمدعلی تربیت به دعوت ادوارد براون به لندن رفتند. اما معاضدالسلطنه اندکی بعد برای همکاری با دهخدا در انتشار دوباره صوراسرافیل به پاریس بازگشت. دهخدا پس از رد دعوت براون برای انتشار صوراسرافیل در لندن، با یاری محمد قزوینی و همراهی معاضدالسلطنه پیرنیا سه شماره دیگر از «صوراسرافیل» را با همان قطع و سیاق سابق در شهر ایوردن سوئیس تهیه کرد و در پاریس به چاپ رساند.

در همین ایام بود که دهخدا شعر معروف خود ( یاد آر ز شمع  مرده یاد آر) را به یاد دوست شهیدش میرزا جهانگیر خان سرود، پس از تبعید محمد علی میرزا دهخدا به ایران بازگشت و به عنوان نماینده مردم به مجلس شواری ملی راه یافت.

فعالیت‌های دهخدا پس از تبعید و ورود به ایران

او در کنار این که نماینده مردم در مجلس بود به تحریر مقالات سیاسی و انتقادی نیز مشغول بود. همزمان با آغاز جنگ جهانی اول مجلس نزدیک به سه سال تعطیل شد و به علت ضعف و ناکار آمدی دولت، اشغالگران روسی و انگلیسی از هر سو وارد ایران شدند و به همین دلیل دهخدا به یکی از روستاهای استان چهارمحال و بختیاری مسکن گزین شد.

این مدت را می‌توان یکی از اثرگذار ترین دوره زندگی دهخدا دانست چون او توانست در این زمان فرصتی پیدا کند تا طرح اولیه فرهنگ بزرگ خود را بریزد و نخستین مواد لغت‌نامه را در همانجا گردآوری کند.

پس از پاین جنگ دهخدا به تهران بازگشت و از سیاست کناره گیری کرد و به کارهای فرهنگی مشغول شد و تا پایان عمر به مطالعه و پژوهش ادامه داد و بزرگترین خدمت به زبان فارسی را در این دوران انجام داد.

لغت‌نامه دهخدا اثر ماندگار تاریخ ادبیات ایران

 علی اکبر دهخدا فعالیت سیاسی در دوره پادشاهی رضاخان نداشت و او در این دوره تمام همت بلند خویش را صرف جمع آوری و تدوین لغت‌نامه نمود. چاپ لغت‌نامه، نخست در سال ۱۳۱۹ در چاپخانه بانک ملی آغاز شد و یک جلد آن در ۴۸۶ صفحه به چاپ رسید اما بعد از چندی متوقف شد و سپس لغت‌نامه توسط مجلس شورای ملی و بعد از رسیدن لغت‌نامه به دانشگاه تهران، چاپخانه دانشگاه عهده دار چاپ آن شد.

لغت‌نامه بزرگ دهخدا حاصل بیش از چهل سال زحمات شبانه روزی او می‌باشد که در بیش از پنجاه جلد به چاپ رسیده است و شامل همه لغات زبان فارسی با معنای دقیق و اشعار و اطلاعاتی درباره آنهاست. این کتاب در بیست و شش هزار و چهار صد و هفتاد و پنج صفحه سه ستونی به قطع رحلی با تعداد شش هزار دوره، امروز در دسترس فارسی زبانان است.

وفات دهخدا

علامه دهخدا هفتم اسفند سال ۱۳۳۴ چشم از جهان فرو بست و به رحمت ایزدی پیوست. جنازه آن مرحوم در ابن بابویه در مقبره خانوادگی مدفون گردید.

خدابخش حکیمی- خبرنگار تحریریه جوان قدس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: لغت نامه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۲۹۲۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جدیدترین شماره فیلم‌نگار با خلاصه فیلمنامه «آپاراتچی» و «آسمان غرب» منتشر شد

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سیناپس فیلم‌های «تمساح خونی»، «آسمان غرب»، «پرویزخان»، «آپاراتچی» و «بی‌بدن»، فیلمنامه‌نویسی برای سریال در ایران و فیلمنامه کامل «یادآوری» نوشته کریستوفر نولان، از جمله مطالب منتشر شده در دویست و پنجاه و پنجمین شماره ماهنامه فیلمنامه نویسی فیلم‌نگار ویژه اردیبهشت ۱۴۰۳ هستند که در ۱۱۶ صفحه به علاقه‌مندان سینما و فیلمنامه‌نویسی عرضه شده است.

در ابتدای بخش سینمای ایران سیناپس فیلم های «تمساح خونی»، «آسمان غرب»، «پرویزخان»، «آپاراتچی» و «بی‌بدن» چاپ شده و سپس نقد و تحلیل‌هایی که نویسندگان مجله درباره این آثار نوشته‌اند. گفت‌وگو با حسین تراب‌نژاد، یکی از فیلمنامه نویسان «آپاراتچی» و گفت‌وگو با علی ثقفی، نویسنده و کارگردان «پرویزخان» از دیگر مطالب این بخش هستند.

پرونده موضوعی این شماره به فیلمنامه‌نویسی برای سریال در ایران اختصاص دارد که شامل مطالب متنوعی است از جمله نگاهی به سریال های شبکه نمایش خانگی در ایران، آنچه در سریال نویسی ایران مورد توجه نیست، بررسی گونه‌های درام کارآگاهی در سریال‌های بعد از انقلاب، وضعیت فیلمنامه‌نویسی در سریال‌های شبکه نمایش خانگی، معضلات سریال‌سازی از منظر متن، زیرمتن و فرامتن، گفت‌وگوی جمعی پیرامون فیلمنامه‌نویسی برای سریال در ایران و ... .

بخش سینمای جهان با سیناپس «روی علف‌های خشک»، «داستان آمریکایی» و «فراری» آغاز می‌شود و با نقد و گفت‌وگوهایی با خالقان این آثار ادامه پیدا می‌کند.

مطالعه تطبیقی کتاب و فیلمنامه «مورد عجیب بنجامین باتن» و چطور خواننده را مجذوب فیلمنامه می کنید؟ عناوین صفحات «سینما ادبیات» و «تجربه های پراکنده» هستند.

فیلمنامه کامل این شماره به «یادآوری» نوشته کریستوفر نولان اختصاص دارد که توسط حمید گرشاسبی به فارسی برگردانده شده است؛ نقدی بر این فیلمنامه، مطلب پایانی این شماره است.

انتهای پیام/